19. yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu için her açıdan sancılı geçen bir dönemdir. Toprak kayıpları, Avrupa'nın güçlü devletleri karşısında hayatta kalma mücadelesi, bir yandan da Avrupa'nın bilim ve teknolojisine yetişme çabalarının sonuçsuz kalmasıyla birlikte yeni oluşan siyasi ve toplumsal düşünceler karşısında da hazırlıksız yakalanış. Bir bakıma Osmanlı'nın modernleşme atılımı ile ömrünü uzatma mücadelesinin tarihi. Tanzimattan bu yana süre gelen Osmanlı aydını-Cumhuriyet aydını, otokratik modernleşme-tabandan tavana modernleşme yöntemleri çekişmesinin kökenlerini bu eserde bulabiliyoruz. İlber Hoca, sahiplenilme konusunda öksüz kalan bu dönem aydınlarını ve bürokratlarını vatansever, eğitimli ve donanımlı kadrolar olarak tanımlıyor. Ancak sanayileşmemiş, ekonomisi borç batağına saplanmış, milliyetçilik ve yeni fikirler karşısında tebaası üzerinde hakimiyet kurmakta zorlanan köhne bir yapıyı; dönemin güçlü devletlerinin saldırıları altında ayakta tutabilmek için, belki de tüm modernleşme çabalarına rağmen artık çok geç idi. Bu kadroların çabaları, belki Osmanlı İmparatorluğu'nu kurtarmaya yetmemiş ise de Cumhuriyet'i kuracak kadroların yetişmesine vesile olmuş; yeni ve kökten bir modernleşme modelini uygulamaya geçirmek konusunda onları cesaretlendirmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder